سیر و سفر
مناسبت های خاصّ
دقیق و مستند بدانیم.
حکایت های شنیدنی و ...
شعر سروده هایی از شاعران
دل نوشته ها و دل گویه های ادبی

ماه رجب ماه بزرگی است که برای آن حسنات بسیار وجود دارد و باب رحمت و مغفرت الهی برای آمرزش گناه بندگان در آن گشوده می شود. پیامبر اکرم (ص) فرمود: "ماه رجب ماه استغفار امت من است که خداوند غفور و رحیم است و از خدا بخواهید در باقی عمر از گناه مصون بمانید. شعبان نیز ماه من است و در این ماه صلوات بسیار بفرستید".ماه رجب پیش از اسلام نیز دارای حرمت بوده است. پس از ظهور اسلام ماه رجب ماه حرام قرار داده شد تا عمره کعبه به جای آورده شود. البته زیارت امام رضا (ع) در این ماه نیز حسنه عمره را دارد. این ماه دالان ورود به رمضان است. درباره ویژگی ها و آثار مترتب بر ماه  رجب باید گفت: ماه  رجب یکی از ماه های بافضیلت است و روایات بسیاری در فضایل آن بیان شده است. چرا که خداوند در قرآن چهار ماه را حرام معرفی می کند که یکی از آن ها ماه  رجب است. با مرور روایات برجای مانده از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) می توان دریافت که منبع اصلی این احادیث پیامبر اکرم (ص) است. از این رو این روایات در منابع اهل سنّت نیز دیده می شود. بنابراین ماه  رجب و روایات مرتبط با آن می تواند یکی از محورهای مشترک میان مذاهب اسلامی باشد. حرمت ماه  رجب تنها به مسلمانان اختصاص ندارد. پیش از ظهور اسلام نیز ماه رجب در میان ساکنان جزیره العرب دارای حرمت و قداست بوده است. در روایتی آمده است که اهل جاهلیّت این ماه را بزرگ می شمردند. این احترام و تکریم پس از اسلام هم افزایش یافت. این در حالی است که در دوران جاهلیّت بسیاری از مسائل مهمّ و محترم شمرده نمی شد. مردم در دوران جاهلیّت در ایام ماه  رجب در امنیّت کامل به سر می بردند. بنابر روایتی از امام صادق (ع) که توّسط شیخ کلینی نقل شده خداوند ماه رجب را ماه حرام قرار داده تا مردم عمره به جای آورند چراکه خداوند هیچ بقعه ای را در زمین محبوب تر از کعبه خلق نکرده است. از این رو ماه رجب در کنار ماه های شوال، ذی القعده و ذی الحجّه حرام قرار داده شد تا عمره کعبه به جای آورده شود.

در کنار عمره اعمال دیگری نیز برای ماه  رجب مورد تاکید قرار گرفته است، از جمله: روزه داری کلّ یا بخشی از این ماه از مستحبّات مورد تاکید  است. در برخی روایات آمده که اگر کسی توان روزه داری کلّ این ماه را ندارد روزهای نخست، میانی و پایانی ماه  رجب را روزه بگیرد که روزداری این سه روز همان پاداش روزه داری کل ماه  رجب را دارد. ماه رجب ماه بزرگی است که برای آن حسنات بسیار وجود دارد و باب رحمت و مغفرت الهی برای آمرزش گناه بندگان در آن گشوده می شود. هرکس یک روز از ماه رجب روزه بدارد آتش از او به اندازه یک سال راه رفتن دور می شود و هر کس سه روز را روزه بدارد آتش دوزخ از او دور می شود. اما در میان تمامی روزهای ماه  رجب بر روزه داری روز بیست و هفتم که همزمان است با مبعث پیامبر اکرم (ص) حسنه 60 سال روزه داری را دارد. در این میان استغفار و طلب آمرزش گناهان از دیگر اعمال موکد در ماه  رجب است. چراکه پیامبر اکرم (ص) فرمود: "ماه رجب ماه استغفار امت من است که خداوند غفور و رحیم است و از خدا بخواهید در باقی عمر از گناه مصون بمانید. شعبان نیز ماه من است و در این ماه صلوات بسیار بفرستید".  زیارت امام رضا (ع) از دیگر اعمال مورد تاکید در ماه رجب شمرده شده است. امام جواد (ع) می فرماید: زیارت امام رضا(ع) از اعمال افضل در ماه  رجب است. حتی برای زیارت مزار ایشان در مشهد مقدس ثواب عمره کعبه بیان شده است. تمامی این اعمال مستحبی می تواند مقدمّه ای باشد برای درک ماه شعبان و ورود به ماه مبارک رمضان که به عنوان ماه میهمانی خدا است. انسان باید در عید فطر از گناهان پاک شده و به درگاه الهی تقرّب جسته باشد. استغفار و روزه داری ماه  رجب موقعیّتی را فراهم می کند تا از فضای مستعد رمضان برای رسیدن به چنین مرتبه ای استفاده شود.

با توجّه به وجود روایات متواتر درباره شب نخست ماه  رجب، از جمله روایتی از امام صادق(ع) به نقل از امیرالمومنین(ع)  که با تصریح می فرماید: دوست دارم مرد مسلمان چهار شب از سال را برای عبادت خالی بگذارد: 1. شب عید فطر، 2. عید قربان، 3. نیمه شعبان و 4. اول ماه رجب؛ این تاکید نشانگر این مطلب است که نخستین شب از ماه  رجب از چنان جایگاهی برخوردار است که در نگاه ائمه(ع) در کنار سه عید بزرگ قرار گرفته است. علاوه بر شب نخست مناسبت های متعددی در ماه  رجب قرار دارد که بر فضائل آن می افزاید. شب جمعه نخست که "لیله الرغائب" نام گرفته و اعمال خاصّ خود را دارد. میلاد امام باقر(ع)، امام جواد(ع) و حضرت امیرالمومنین علی(ع)، آیین اعتکاف و مبعث رسول اکرم(ص) که همگی بر شان این ماه به عنوان یکی از ماه های پرفضیلت افزوده است.

سیر و سفر
مناسبت های خاصّ
دقیق و مستند بدانیم.
حکایت های شنیدنی و ...
شعر سروده هایی از شاعران
دل نوشته ها و دل گویه های ادبی

حیدر مسجدی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث و عضو انجمن حدیث حوزه علمیه قم.

منبع:
شبستان