گل رز

رز یا گل سرخ(در پارسی تاجیکی: صدبرگ[۱]) گیاهی است که به خانواده رزاسه(Rosacea) تعلق دارد. در این حانواده حدود ۱۰۷ جنس و ۳۱۰۰ گونه وجود دارد. رزها به همراه ۲۴ خانواده دیگر در یک راسته قرار دارند و این راسته با نام راسته رز(Rosales) شناخته می‌شود. حدود ۷۰ جنس از خانواده رز به عنوان گیاهان زینتی، خوراکی و دارویی کاربرد فراوان دارند. جنس رز حدود ۱۴۰ گونه دارد که ۹۵ گونه از آنان منشا آسیایی، ۱۸ عدد منشا آمریکای شمالی داشته و مابقی از اروپا و آفریقا منشا گرفته‌اند. بیش از ۲۰۰۰۰ رقم از رزها در نتیجه انجام هیبریداسیون، جهش(موتاسیون) و سلکسیون هستند و با استفاده از شیوه‌های نام برده شده هر ساله نمونه‌های جدیدی نیز بدست می‌آیند. از جمله صفات مشترک این گیاهان می توان به این موارد اشاره کرد: ناجور گلپوش، به ندرت بدون گلبرگ و با محور بشقاب شکل هستند. کاسبرگ ها، گلبرگ ها و پرچم‌ها اغلب در حاشیه نهنج قرار می‌گیرند. پرچم‌ها اغلب به تعداد دو الی سه برابر تعداد کاسبرگ ها یا بینهایت و متعدد می باشند. برچه‌ها یک خانه و با دو تخمک و میوهها خشک و یا گوشت‌آلود و به رنگ‌های مختلف(اکثرا قرمز رنگ) هستند. میوه‌ها اصطلاحاً هیپ نامیده می شود که درون هر هیپ ۵ الی ۱۶۰ دانه وجود دارد. برگ اغلب گونه‌ها ۵ الی ۱۵ سانتیمتر طول و در قاعده خود گوشواره دارند. حاشیه برگچه‌ها اغلب دندانه‌دار است. مشاهده شده‌است که هرچه گل ها درشت‌تر و یا تعداد گل بیشتری در هر خوشه باشد، تعداد برگچه‌ها نیز بیشتر است. برخی از گونه‌های آسیایی حتی تا ۱۵ عدد برگچه نیز دارند و تا حدی شبیه سرخس‌ها هستند. برگ ها اکثراً خزان‌پذیر هستند اما گروه کوچکی که در شرق آسیا می‌رویند، همیشه سبز هستند. گرمسیری‌ترین نمونه شناخته شده R.clinophylla است که در شرق کشور بنگال و شمال شبه قاره هند وجود دارد اما به ندرت مورد کشت و کار قرار می‌گیرد. عمر گل‌های این گیاه بسته به گونهٔ آن بین ۲ تا ۴ هفته می‌باشد.بوته‌های گل سرخ، به طور معمول، برای زیباسازی فضاهای سبز، باغ‌ها، پارک‌ها، خیابان‌ها، پرچین‌ها و خانه‌ها استفاده می‌شوند.

عکسهای زیبا از گل رز قرمز

انواع گل سرخ
گل‌های سرخ در گونه‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام از نظر رنگ ِ گل‌ها، پایداری در برابر بیماری‌ها و آفات، پایداری در برابر سرما و یا گرما(آفتاب‌سوزی)، و قدرت بوته اصلی دارای انواع مختلفی هستند. با افزایش تعداد نمونه‌های رز، انجام عمل تقسیم‌بندی لازم و ضروری محسوب می‌شود تا علاوه بر محققین و پرورش دهندگان، افراد عادی نیز به شکل علمی و تا حد امکان ساده و آسان از آن استفاده کنند. در تقسیم‌بندی‌های گیاه رز تا کنون سه موسسه بیشترین فعالیت را داشته‌اند و نتیجه کارهایشان بیش از دیگران مورد استقبال قرار گرفته‌است که عبارتند از:

1.فدراسیون جهانی رز
2.انجمن آمریکایی رز
3.انجمن نمایندگان پرورش دهندگان رز کشور انگلستان

با توجه به وجود چندین نوع تقسیم‌بندی، در سال ۱۹۷۹ محققین و پژوهشگران در بنیاد جهانی رز توافق کردند تا رزها در سه گروه قرار گیرند:

الف- رزهای خودرو(Wlid Roses)،
ب- رزهای باغی قدیمی(Old Garden Roses) و
پ- رزهای باغی جدید(Modern Garden Roses).

رزهای خودرو
منظور از رزهای خودرو که با نام گونه‌ای(Species Roses) نیز شناخته می شوند، نمونه هایی هستند که از حدود ۴۰ میلیون سال قبل بر روی کره زمین وجود داشته اند و رشد و نمو می کنند و محققین و سیاحان، آنها را به واسطه سفرها و جست و جوهای‌شان کشف و معرفی کرده‌اند. رزهای خودرو پر رشد، مقاوم و کم توقع هستند و به مراقبت و نگهداری کمی نیاز دارند. این گروه در اندازه‌های متفاوت از زمین گستر تا انواع بالا رونده و مرتفع وجود دارند. گل هایشان اکثراً پنج گلبرگ دارد که به رنگ‌های سفید، صورتی و قرمز تیره هستند و در سال تنها یک مرتبه شکوفا می‌شوند.بسیاری از افراد رزهای خودرو را به عادت رشد آنان که به شکل رونده هستند نمی‌پسندند اما رزهای این گروه هنوز به علت سرسختی و مقاوت بالایی که در برابر سرما، آفات و بیماریها دارند و همچنین کم توقع بودن آنان در مورد آبیاری، کود دهی و هرس منظم هنوز مورد توجه هستند.رزهای خودرو به چهار زیرگروه تقسیم می شوند که عبارتند از:

الف. Hulthemia بومی غرب آسیا و تنها نمونه ای است که برگ‌هایی ساده و غیر مرکب دارد.
ب. Hesperrhodos بومی آمریکای جنوبی و دو گونه دارد که در طی سال دو بار گلدهی دارند و میوه هایشان شبیه انگور فرنگی است.
ج. Playlyhodon بومی کشور چین با پوسته شاخسار گونه و فلس مانندش و به علت شباهت میوه‌های آن به میوه بلوط به رز بلوطی نیز معروف هستند.
د. Eurosa اغلب گونه‌های رزهای خودرو متعلق به این زیرگروه هستند که به گروه های زیر تقسیم می شوند:

1. Banksiana
2. Laevigatae
3. Bracteate
4. Pimpinellifoliae
5. Gallicana
6. Canina
7. Carolinae
8. Synsthyae
9. Chinensis

http://feraghat90.blogfa.com/post-1092.aspx

رزهای باغی قدیمی
بعد از شناسایی رزهای خودرو، علاقه مندان به این گیاه با توجه به قدرت هیبریداسیون این گیاه و همچنین درخواست روز افزون برای رزهایی با شکلهای رشدی متفاوت و گل های جذابتر با رنگ های متنوع که چند بار در سال شکوفا شوند، فعالیت گسترده ای در زمینه تولید چنین نمونه هایی آغاز کردند که نتیجه فعالیت آنان رزهای باغی قدیمی بود.رزهای قدیمی باغی به تمامی رزهایی اطلاق می شوند که به طور کل تا قبل از پیدایش اولین رز جدید یعنی La France در سال ۱۸۶۷پرورش می یافتند. این رزها علاوه بر شاخسار زیبا و گل هایی جذاب و معطر، در برابر سرمای زمستانه و بیماریها تا حد زیادی مقاوم هستند و به علت نیاز کم به کوددهی، هرس، مبارزه علیه آفات و بیماریها، حجم مناسب شاخسار، مقاومت در برابر سرما و گرمای شدید، طرفداران بسیاری یافتند. اگرچه رزهای قدیمی از لحاظ عطر غنی تر از رزهای جدید باغی هستند اما به علت محدودیت رنگ گل ها و همچنین کوتاهی دمگل و در نتیجه عدم امکان تهیه شاخه گل بریده، هیچگاه از نظر محبوبیت به پای رزهای مدرن و جدید باغی نرسیده اند.رزهای قدیمی با توجه به خصوصیات ظاهری خود در گروه های مختلفی قرار می گیرند که این گروه ها عبارتند از:

آلبا(Alba)
بوربون [Bourbon)
سنتیفولیا(Centifolia)
چاینا(China)
داماسک(Damask)
داماسک تابستانه(Summer Damask)
داماسک پاییزه(Autumn Damask)
دو رگه هایی با گلدهی مداوم(Hybrid Perpetual)
گالیکا(Gallica)
موس(Moss)
ماسک(Musk)
نوزت(Noisette)
پورتلند(Portland)
چای(Tea)

رزهای باغی جدید
رزهای باغی جدید بسیار متنوع هستند و همگی از رزهای باغی قدیمی منشا گرفته اند.رزهای این گروه رنگ های بسیار زیبایی دارند که به همراه کیفیت و ارتفاع مناسب دمگل بسیار مناسب تهیه شاخه گل بریده می باشند.تقسیم بندی رزهای باغی جدید بر اساس عادت رشدی و گلدهی آنان می باشد که در ادامه یکی از تقسیم بندی های معروف آنان آورده شده است:

دو رگه های چای(Hybrid Tea)
فلوریبوندا(Floribunda)
گل درشت(Grandiflora)
مینیاتور(Miniature)
بالاروند و رونده(Climber and Rambler)
انگلیسی/دیوید استین(English/David Austin)
استاندارد(Standard)

طرز ازدیاد گل سرخ

1. بذر
تکثبر با بذر در اغلب موارد برای کارهای اصلاحی کاربرد دارد.

2. قلمه
ساده ترین روش تکثیر رزها، قلمه گیری است. زیرا می توان از یک گیاه مادری چندین قلمه تهیه کرد و بعد از ریشه دهی قلمه ها در محیط ریشه زایی آنها را به عنوان گیاهی مستقل، به مکانهای اصلی کاشت منتقل نمود.دو نوع قلمه از گیاه رز تهیه می شود:

3. قلمه چوب نرم
این نوع قلمه در فصل بهار از شاخه های در حال رشد که نرم و آبدار هستند به طول ۱۲الی ۱۷ سانتیمتر تهیه می شود. برگ های قسمت پایین حذف می شوند و و در بستر کاشت قرار می گیرند.کاربرد سیستم مه افشان در ریشه دار شدن این نوع از قلمه ها بسیار ضروری است. زیرا قلمه ها در صورت از دست دهی آب و پژمردن، ریشه نخواهند داد.

4. قلمه چوب سخت
این نوع قلمه ها از شاخه های فصل جاری که رسیده اند و چوب آنان سفت شده اند و به طول ۲۰الی ۲۵سانتیمتر تهیه می شوند. قلمه های گیاه رز به طور معمول، از این نوع هستند.بهترین زمان تهیه این نوع قمله آخر پاییز و اوایل زمستان می باشد زیرا در این زمان حداکثر مواد غذایی در شاخه های گیاه مادری ذخیره شده است.قلمه ها تا حدی در بستر کاشت قرار می گیرند که تنها یک یا دو جوانه انتهایی آنان مشاده شود.

5. محیط(بستر)ریشه زایی
محیط ریشه زایی مناسب می بایست دارای ویژگی های زیر باشد:

عاری از نماتد و سایر عوامل بیماریزا و بذر سایر گیاهان بخصوص بذر علف های هرز باشد.
به اندازه کافی رطوبت در خود نگه دارد تا قلمه ها خشک نشوند.
به اندازه کافی سفت و محکم باشد تا قلمه ها به خصوص بعد از عمل آبیاری کج نشوند.
به منظور خروج آب های اضافی زهکش مناسب داشته باشند.
بهترین اسیدیته محیط ریشه زایی جهت توسعه ریشه ها حدود ۷است.قلمه ها در بسترهای اسیدی ریشه نمی دهند.
محیط ریشه زایی می تواند از موادی همانند ماسه، خاک برگ و یا گیالوش خزه تشکیل شده باشد که با درصدهای مختلف به همراه یکدیگر به کار می روند.

بیماری‌های گل سرخ

سفیدک
لکه سیاه
زنگ
لکه های ارغوانی رنگ
قانقاریا
سرخشکیدگی
آنتراکنوز
بیماریهای ویروسی
ویروس موزاییک رگبرگ های رز
ویروس نواری رز
آفات گل سرخ
شته
شپشک
سوسک و سرخرطومی
سن
لارو پروانه های روز پرواز
گوش خیزک
زنبورهای برگخوار
زنجرک
کرمهای پیجاننده برگ
رابهای رز
کنه تار عنکبوتی
تریپس

عکسهای زیبا از گل رز قرمز

پانویس:
1. لغتنامۀ دهخدا از رودکی نمونه آورده: گل صدبرگ و مشک و عنبر و سیب یاسمین سفید و مورد بزیب

منابع:
1.دهخدا،علی‌اکبر.لغت‌نامه دهخدا.انتشارات دانشگاه تهران.سرواژۀ صدبرگ(https://www.loghatnaameh.com).
2.رشیدی،آزاده.راهنمای کامل پرورش ونگهداری گیاه رز، چ2.مشهد،۱۳۸۷.ISBN978-964-04-1843-7،خانه کتاب.
3.ویکی‌پدیا؛(http://en.wikipedia.org/wiki/Rose) ویکی‌پدیای انگلیسی،دانشنامهٔ آزاد(بازیابی در۲۶آوريل۲۰۱۱).
4.حکمتی، جمشید. صد گیاه زینتی. انتشارات فرهنگ جامع، ۱۳۷۲.
5.مفیدی، علی. روشن، گودرز. و دیگران. گل سرخ. مرکز تحقیقات و نشریات فضای سبز.
6.World Federation of Rose Societies(http://www.worldrose.org/)

برگرفته از:
«http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=رز&oldid=6928666»
http://patoghu.com/-"http://forum.patoghu.com/thread22254.html"

http://feraghat90.blogfa.com/post-1092.aspx

:: بازدید از این مطلب : 190

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0