عظمت ماه خدا

http://feraghat90.blogfa.com/post-1182.aspx

 ماه مبارک رمضان ماه خداست. انتساب ماهي از ماه هاي قمري به خداوند همانند انتساب روح انساني به خداوند براي تعظيم و تكريم است. خداوند با اين انتساب بر آن است تا بر اهميت و عظمت اين ماه تأكيد كند و انسان ها را به بزرگداشت آن تشويق نمايد؛ هرچند كه همه ماه ها از آن خداست و چيزي در جهان جز مظاهر وجودي خداوند نيست.زمان كه از آفريده هاي خداوندي است هيچ تفاوتي از هم ندارد؛ زيرا زمان يكي از ابعاد ماده است كه اگر از مقام امري به آن نگريسته شود، هيچ تفاوتي ميان لحظه هاي آن نيست. اما وقتي از منظر خلقي به آن نگاه مي كنيم تفاوت هاي ميان آنان مي يابيم كه بسيار سرنوشت ساز است. به عنوان نمونه نقش زمان شب در آسايش و آرامش و رشد معنوي بشر يا نقش روز در فرآيند كار و رشد مادي از نمونه هاي تفاوت ميان آنان است. در آيات و روايات تفاوت خاصي براي زمان ها بيان شده و براساس همين تفاوت هاست كه اوقات پنج گانه نماز درنظر گرفته شده و يا براي روزهاي جمعه يا سحر يا شب قدر ارزش خاصي بيان شده است. در اين مطلب با مراجعه به آموزه هاي وحياني اسلام، گوشه اي از عظمت و فضيلت ماه مبارک رمضان و فضيلت شب قدر اشاره می شود.

ماه مبارک رمضان، ماه خدا
خداوند در آياتي ماه رمضان را بزرگ مي شمارد و به سبب وجود ويژگي انحصاري در آن چون شب قدر كه برابر با هشتاد و سه سال عمر آدمي و هزار ماه است، آن را از ماه هاي خاص شمرده است خداوند در آيه 3 سوره دخان مي فرمايد: انّا انزلناه في ليله المباركه انّا كنّا منذرين؛ ما قرآن را در شب مباركي فروفرستاديم و به مردمان هشدار داديم. اين شب مبارك شبي است كه خداوند در سور قدر از آن به شب قدر نيز ياد مي كند كه شب تقدير هستي و آفريده هاست. در آن شب قدر بود كه بنابر برخي از تفاسير، حقيقت وجودي پيامبر(ص) از كمون غيب بيرون آمد و ظهور انزالي يافت و امكان ظهور براي ديگر مظاهر هستي فراهم آمده؛ زيرا حقيقت محمدي كه مظهر نخست است واسطه در ظهور مظاهر ديگر هستي است. براين اساس اين نوع ظهور جمع و دفعي را به انزال ياد مي كند؛ زيرا حقيقت هستي به طور اجمال بي هيچ ظهور نوري در كمون ليله و شب، نزول يافته است. اين مقام ليله القدر ظهور حقيقت محمدي كه ظهور جمعي و اجمالي است، همان مقام امري است. پس از آن، مظهر نخست در يك فرآيندي تنزل مي يابد و تنزيل انجام مي گيرد و اندك اندك، مظاهر از اجمال به واسطه حقيقت محمدي به تفصيل درمي آيند و هريك به مقدار ظرفيت خويش از ظهور تفصيلي اسماءالهي بهره مند مي شوند. اينجاست كه اعيان ثابت در مقام علم و اجمال به شكل حقايق وجودي خارجي درمي آيد و درمقام خلقي ظهور مي يابد كه از آن به يوم تجلي نيز ياد مي شود. خداوند از اين مقام در آيه 53 سوره نور به تجلي الله در ظهور نوري ياد مي كند و بيان مي دارد كه همه هستي و آفريده هاي خلقي در تجليات اسم جامع الله، نور وجود خلقي يافته اند. در حقيقت در ظهور آ ن كمون و حقيقت شب در جلوه خورشيد اسم الله است كه حقايق به تفصيل از سايه به روشنايي و از اجمال به تفصيل و از مقام امري به مقام خلقي درمي آيند و جهان كثرات از جهان وحدت بيرون مي آيد. ليل القدر همان گونه كه شب نزول خداوندي از مقام كمون مطلق به ظهور اجمالي و امري است كه به شكل دفعي و انزالي اتفاق افتاد و همان طوري كه مقام ظهور كموني مظهر نخست يعني حقيقت محمدي در شكل اجمالي و امري است، هم چنين مظهر حقايق مستقيم وابسته به او چون قرآن و حقايق اهل بيت(ع) هست. در حقيقت قرآن در اين شب قدر است كه نزول اجمالي دفعي در مقام امري يافته است. سپس در شكل الله و در مقام نوري و ظهور تفصيلي و خلقي در يك فرآيندي ظهور خارجي يافته و كثرات شكل مي يابد. همچنين قرآن تفصيلي نيز اين گونه ظهوري را در فرآيند خلقي خود مي يابد. از اين رو مفسران گاه ضمير در انزلناه را به حقيقت اجمالي حضرت محمد(ص) و گاه به قرآن نسبت مي دهند. اگر به حقيقت محمدي نسبت داده شود، مراد انزال دفعي قرآن به شكل جمعي و اجمالي بر قلب محمد(ص) است. البته اگر همان نخست مراد باشد، حقيقت قرآن همراه با همه حقايق هستي نيز حقيقت محمدي(ص)، انزال اجمالي و دفعي يافته است. پس از انزال دفعي و اجمالي، حقايق هستي به شكل تتنزل، وجود خارجي.مي يابد. از اين رو تتنزل به شكل فعل مضارع بيان شده است كه بيانگر تداوم و استمرار نزول از مقام جمعي از امري به تفصيل و خلقي است. براين اساس خداوند از ايام سخن به ميان مي آورد كه در هر يوم بروز و ظهور تفصيلي و خلقي، شاني از شئونات خداوندي جلوه و ظهور مي يابد. (رحمن، آيه 92) از آنجايي كه همه حقيقت در حقيقت محمدي به شكل اجمالي است، اسلام آن حضرت(ع) دين همه انبياء، قرآن او جامع همه كتب آسماني است و او خاتم به معناي نقش انگشتري و آغاز و انجام و زينت تمام هركمالي است. از اين رو چون قرآن در اين شب قدر نازل شده است در مقام تفصيل در شب هاي ديگر ماه، كتب ديگر آسماني به تفصيل تنزل مي يابد. چنانكه در روايت است كه امام صادق(ع) فرمود: نزلت التوراه في ست مضين من شهر رمضان و نزل الانجيل في اثنتي عشره مضت من شهر رمضان، و نزل الزبور في ليله ثمان عشره من شهر رمضان، و نزل القرآن في اليله القدر؛ تورات پس از گذشت شش شب از ماه مبارک رمضان نازل شد؛ انجيل پس از گذشت دوازده شب از ماه مبارک رمضان نزول يافت؛ زبور در شب هجدهم ماه مبارک رمضان نازل شد و قرآن در شب قدر فرود آمد. (من لايحضره الفقيه، ج 2، ص 951)براساس حكمت الهي و نظام احسن دوري، همان گونه كه فرآيند امري و خلقي تحقق يافت و حقايق از كمون به اعيان ثابت علمي و سپس حقايق خارجي خلقي و تفصيلي درآمدند، مي بايست اين فرآيند نزول به فرآيند صعود تبديل شود و حقايق خلقي و خارجي به اجمال درآيد و به حقيقت محمدي بازگردد كه مظهر نخست است. (علق، آيه 8، نجم آيه 24؛ بقره، آيه 651)به هرحال، ليله القدر مقام بزرگ و عظيمي است. لذا خداوند شب قدر را در سوره قدر مبارك دانسته و در بيان اهميت و ارزش اين شب مي فرمايد: شما چه مي دانيد كه ليله القدر چيست؟ در حقيقت اين خطاب الهي به همه هستي است كه مخاطب عدم معرفت و عدم ادراك حقيقت ليله القدر و شب قدر جمعي و اجمالي هستند. به اين معنا كه كسي اهميت شب قدر را در نظام هستي درك نمي كند.

شب قدر، نمادي از حقيقت مقام امري
اين شب قدر در مقام خلقي، نمادي از ظهور نخست خداوندي از كمون محض به ظهور امري اجمالي است و در حقيقت اصل و ريشه شب قدر زماني و مادي كه در ماه هاي قمري اتفاق مي افتد و ما آن را در ماه مبارک رمضان دانسته و بزرگ مي شماريم و عظمت آن را پاس مي داريم، نمادي از حقيقتي است كه در مقام امري اتفاق افتاده است و آثار آن تا اين شب مادي و ظاهري كشيده شده است. اگر بخواهيم براي آن مانندي ذكر كنيم، مانند خانه خدا و كعبه است كه نمادي از حقيقت وحدانيت الهي است. از اين رو در برخي از روايات آمده است كه از كعبه تا مقام قدس الهي يك نوري كشيده است و ميان آنها اتصالي برقرار است. خداوند همان گونه كه برخي از امور مهم را مستقيم به خود نسبت مي دهد تا اهميت، عظمت و كرامت آن چيز را بيان كند، چنان كه روح انساني را به خود نسبت داده و فرموده است: فاذا سويته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين، پس هنگامي كه كالبد آدم را بر حالت استوا و اعتدال و ايستاده قرار داده و در آن از روح خود دميدم پس شما به سجده در برابرش بيفتيد. (حجر، آيه 29،ص، آيه 27) هم چنين اين ماه مبارک رمضان را به خود نسبت داده است، زيرا در آن ماه شبي مبارك چون شب قدر است كه همانندي براي آن نيست. همين شب قدري كه در دنيا هر سال در ماه مبارک رمضان از ماه هاي قمري تجربه مي كنيم به سبب اتصاف و انتساب به شب قدر امري و خلقي، از ارزش و اهميت و عظمت بسياري برخوردار است. چنان كه درباره همين شب قدر زماني امام صادق(ع) فرموده است: راس السّنه ليله القدر يكتب فيها ما يكون من السّنه الي السّنه، آغاز سال حساب اعمال، شب قدر است. در آن شب برنامه سال آينده نوشته مي شود. (وسائل الشيعه، ج7 ص 852ح8) اميرمومنان علي(ع) درباره عظمت اين ماه مي فرمايد: لا تقولوا رمضان و لكن قولوا شهر رمضان فانكم لا تدرون ما رمضان، نگوييد رمضان، بلكه بگوييد ماه مبارک رمضان، زيرا شما نمي دانيد كه رمضان چيست.(من لا يحضره الفقيه، ج2، ص 271) امام صادق( ع) درباره عظمت اين ماه نسبت به ماه ديگر سال فرموده است: شهر رمضان لا يشبهه شيء من الشهور، له حق و حرمه، اكثر من الصلاه ما استطعت، ماه مبارک رمضان(ماهي) است كه هيچ كدام از ماه ها شبيه آن نيستند. براي اين ماه حق و حرمتي ويژه است پس تا مي تواني در اين ماه نماز به جاي آور. (الكافي، ج2، ص 916) پيامبر(ص) ماه مبارک رمضان را ماه خداوند دانسته و فرمود: شهر رمضان شهر الله عزوجل و هو شهر يضاعف الله فيه الحسنات و يمحو فيه السيئات و هو شهر البركه، ماه مبارک رمضان، ماه خداست و آن ماهي است كه خداوند در آن حسنات را مي افزايد و گناهان را پاك مي كند و آن ماه بركت است. (بحارالانوار، ج 69، ص 043، ح5) در عظمت نام رمضان و اين ماه، امام باقر(ع) فرمود: لاتقولوا هذا رمضان و لاذهب رمضان و لاجاء رمضان فان رمضان اسم من اسماء الله عزوجل، لايجيء و لايذهب انما يجيء و يذهب الزائل، و لكن قولوا: شهر رمضان، نگوييد اين رمضان است، رمضان رفت يا رمضان آمد، زيرا رمضان نامي از نام هاي خداي صاحب عزت و جلال است، كه نه مي آيد و نه مي رود، زيرا امر زوال پذير مي آيد و مي رود، بلكه بگوييد: ماه مبارک رمضان، زيرا ماه اضافه به اسم است و اسم، اسم خداي صاحب عزت و جلال است. (من لايحضره الفقيه، ج2، ص 271) رسول خدا(ص) نيز در عظمت ماه مبارک رمضان  فرموده است: ماه رمضان، ماه خداي صاحب عزت و جلال است، همان ماهي است كه خداوند (پاداش) كارهاي نيك را چند برابر نموده و گناهان را پاك مي سازد، آن، ماه بازگشت است، ماه توبه است، ماه آمرزش است، ماه رهايي از آتش (دوزخ) و نيل به بهشت است. هوشيار باشيد كه از هر (كار) حرامي بپرهيزيد، در آن ماه بسيار به تلاوت قرآن بپردازيد، نيازهايتان را در اين ماه (از خدا) بخواهيد و به ذكر پروردگارتان مشغول باشيد، مبادا كه ماه مبارک رمضان نزد شما مانند ديگر ماه ها باشد، زيرا كه (ماه مبارک رمضان) نزد خداوند نسبت به ساير ماه ها از حرمت و فضيلت فزون تري برخوردار است و مبادا ايام روزه داري شما در ماه مبارک رمضان  با ايام (ديگر ماه ها) كه روزه دار نيستيد يكسان باشد. (بحارالانوار، ج 69، ص043)

باید دید عظمت ماه رمضان در چیست؟  
 آیت الله العظمی وحید خراسانی از مراجع عظام تقلید در آستانه ماه مبارک رمضان و در بیان عظمت این ماه فرمود: باید دانست این ماه چه ماهیست و در آن چه اتفاقی افتاده است. ماه مبارک رمضان ماه خداست و شناخت آن متوقف بر شناخت خدای متعال است. رسول خدا (ص) درخصوص این ماه فرمود: قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکة و الرحمة و المغفرة ماهی به شما روی آورده است با برکت ، رحمت و مغفرت. ایشان در بیان ارزش اعمال انسان ها بیان داشتند: اعمال بشر در اثر اختیار ارزش پیدا می کند ، وقتی عمل از روی اختیار و اراده باشد اثر دارد لکن آن چه محیّر العقول است این است که در این ماه امور غیر اختیاری اثر امور اختیاری را پیدا می کند. این ماه اکسیری ست که نفس های بی اختیار آدمی را به سبحان الله و خواب روزه دار را به عبادت خدای متعال تبدیل می نماید این است که ما حقایق این دین را نفهمیده ایم. مهم این است که خوب دقت کنیم. در مورد فرائض و واجبات نیز کسی که مثلاً در ماه مبارک رمضان نماز صبح می خواند مانند کسی ست که هفتاد نماز صبح در سایر ماه ها خوانده است ، همه فرائض از جهت عدد به هفتاد منقلب می شود. حیرت آور بیان پیامبر خداست که می فرمایند یک آیه قرآن در این ماه برابر یک ختم قرآن است. باید دید سرّ این عظمت چیست ؟ مهم درک این مطلب است.

 آیت الله العظمی وحید خراسانی مرجع تقلید در بیان عظمت ماه مبارک رمضان  فرمود: این همه عظمت در اثر دو مطلب حاصل شده است ، یکی قرآنی که در این ماه نازل شده و دیگری قرآنی که صاعد شده و بالا رفته است. اما قرآن نازل کتابیست که خدای عظیم در توصیف آن می فرماید : و لقد آتیناک سبعاً من المثانی و القرآن العظیم. یس و القرآن الحکیم ، ق و القرآن المجید ، ص و القرآن ذی الذکر ، این ها همه تعابیریست که خدای متعال درمورد این کتاب بیان نموده است. حال این ماه به تعبیر قرآن که می فرماید : شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدیً للناس و بیّنات من الهدی و الفرقان. امّا قرآنی که بالا رفت دیگر گفتنی نیست همین اندازه بس که وقتی بالا رفت جبرئیل گفت : تهدّمت و الله ارکان الهدی ، عروة الوثقی گسیخته شد. مصیبت این است که ما نشناختیم چه قرآنی آمد و چه قرآنی رفت. شب معراج که خدا در قرآن فرمود : سبحان الذی اسری بعبده لیلاً من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی... آن شبی که پیامبر رفت تا جائیکه دنی فتدلّی فکان قاب قوسین او ادنی پیامبر می گوید خدا در مورد علی در آن شب به من سه کلمه وحی کرد. کلمه اول این که علی سید المسلمین است. کلمه دوم علی امام المتقین است و کلمه سوم هم این که علی قائد الغرّ المحجّلین است. اگر کسی از دایره اسلام بیرون است اهل جهنم است و هر کس از مسلمین است علی سیّد و امام اوست ، هر که بگوید لا اله الا الله زیر پرچم علی است و همه متقین تحت سرپرستی و امامت اویند. نکته دیگر در بیان عظمت قرآن صاعد آن که امام صادق (ع) هنگام زیارت آن حضرت فرمود: سلام بر تو ای نور الله الانور و سلام بر تو ای ضیاء الله الاظهر. این است که عقل مبهوت است چه قرآنی فرود آمد و چه قرآنی صعود کرد.
 
سيّديحيي موسوي

http://www.deabel.ir

 عظمت ماه مبارک رمضان(1) و عظمت ماه مبارک رمضان(2)

        روزه فتح قله تقوا, ماه آشتی با خدا, حقیقت روزه, مراتب روزه, آثار و برکات روزه, محمّدرضا عابدی

 ادامه مطلب